«یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزیدٍ- وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقینَ غَیْرَ بَعیدٍ- هذا ما تُوعَدُونَ لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفیظٍ- مَنْ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنیبٍ- ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ- لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فیها وَ لَدَیْنا مَزیدٌ». (30 تا 35 ق)

ترجمه: یاد کن از روزی که به دوزخ می‌گوییم: «آیا پر شدی؟» و او می‌گوید: «آیا زیادتی هست؟» و بهشت را برای پرهیزگاران نزدیک گردانند، تا دور نباشد. (و به آنان می‌گویند) این بهشت، به شما وعده داده می‌شود؛ که متعلق به هر توبه‏‌کار و حافظ توبه باشد، آنکه در نهان از خدای بخشنده می‌ترسد و قلبی توبه‌‏کار آورد. به آنان گفته می‌شود به سلامت در آن درآیید که‏ این روزِ جاودانگی است. هر چه بخواهند در آنجا دارند، و پیش ما فزونتر هم‏ هست.

آیات30تا35سوره ق یک مجموعه واحد و مرتبط با هم‌اند و تعبیر «یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ ...» نشان می‌دهد این مجموعه از حوادث، در آخرت رخ می‌دهد.                                                  

توضیح این که در روز قیامت در مقطعی که دوزخیان گرفتار جهنم شده‌اند، به جهنم گفته می‌شود آیا پر شدی؟ و او می‌‏گوید: آیا زیادتی هست؟ در این هنگام بهشت، به متقیان نزدیک می‌شود؛ عموم مفسران این «مُتَّقینَ» را به همان متقیان در دنیا تفسیر کرده‌اند. ولی به نظر می‌رسد که این متقیان کسانی‌ هستند که در جهنم به تدریج مؤمن و متقی می‌گردند و اینک در آستانه رها شدن از جهنم‌اند. دلیل بر این تفسیر قرائن و شواهدی است که در مجموعه این آیات وجود دارد.

اولاً نزدیک شدن بهشت به متقیان لازمه‌اش این است که هنوز این متقیان وارد آن نشده‌اند بلکه فقط یک نحوه نزدیکی بین بهشت و آن متقیان رخ داده است و این در حالی است که در همان هنگام جهنم پر از دوزخیان شده است و جهنم «هَلْ مِنْ مَزیدٍ» می‌گوید. اگر این متقیان همان مؤمنان در دنیا باشند این بدین معنی است که این محبوبان خداوند هنوز به جایگاه اخروی خود نرسیده و معطل نگاه داشته شده‌اند و نوبت تعیین تکلیف آنان بعد از خاتمه یافتن کار جهنمیان باشد. ولی چنین کاری با تکریم خداوند نسبت به مؤمنان سازگاری ندارد.

افزون بر این که این نحوه معامله کردن با مؤمنان دنیایی خلاف برخی آیات قرآنی است، زیرا بر اساس مفاد برخی آیات، همین که مؤمن با ایمان از دنیا می‌رود به بهشت وارد می‌شود چنانکه در مورد مؤمن آل‌یس آمده است که به مجردی که او را به شهادت رساندند به او خطاب شد که داخل در بهشت شو «قیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قالَ یا لَیْتَ قَوْمی‏ یَعْلَمُونَ- بِما غَفَرَ لی‏ رَبِّی وَ جَعَلَنی‏ مِنَ الْمُکْرَمین» (27 و 26 یس) و نیز به گونه کلی برای هر مؤمنی چنین آمده است «الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (آیه 32سوره نحل) که دلالت دارد ملائکه هنگام مرگ پاکان، به آنان سلام کرده و فرمان دخول به بهشت را به آنان می‌دهند «سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ».

ثانیا مشارإلیه «هذا» در جمله «هذا ما تُوعَدُونَ» بهشتی است که به آن متقیان نزدیک شده است لذا از کلمه هذا که برای اشاره به نزدیک است استفاده شده است و روشن است این نزدیک‌سازی در روز قیامت است چنانکه از کلمه «یوم» در ابتدای این مجموعه آیات فهمیده می‌شود؛ و نیز کلمه «تُوعَدُونَ» مضارع است که بعد از آن نزدیک‌سازی تحقق می‌یابد. بنابراین معنی آیه این می‌شود که بهشت را در قیامت به آن متقیان نزدیک کرده و به آنان نشان می‌دهند و به آنها گفته می‌شود این بهشت به شما وعده داده می‌شود و در این صورت اگر منظور از این متقیان، مؤمنانی باشند که در دنیا اهل تقوی بوده‌اند لازمه‌اش این است که مؤمنان متقی در دنیا، حتی بعد از جهنم رفتن جهمنیان هم به بهشت نمی‌روند بلکه در این مرحله نیز فقط به آنها وعده بهشت داده می‌شود و بهشت هنوز برای آنها وعده نسیه است و این پذیرفتنی نیست. 

بنابراین نمی‌توان این متقیان را همان مؤمنان دنیایی قرار داد بلکه این متقیان کسانی هستند که در جهنم کم‌کم مؤمن و متقی می‌شوند و اینک در آستانه خروج از جهنم، بهشت را نزدیک دید آنها قرار می‌دهند تا آنها با مقایسه وضع فعلی خود و نعم موجود در بهشت، تحریک شده و حاضر شوند کاملاً از مرام کفرآمیز قبلی دست بردارند و کاملا مؤمن شوند و شایسته ورود به بهشت شوند.

در این وعده بهشت دادن چند بار روی شرط توبه آنان تکیه شده است و به آنان تذکر داده شده این بهشت مال توبه‌کننده‌ای است که توبه‌اش را حفظ کند «لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفِیظٍ» و با قلب توبه‌کننده به میدان آمده «جاءَ بِقَلْبٍ مُنِیب». این شرط‌ها، بخاطر این است که چنین افرادی با سختی می‌توانند از مرام مجرمانه خود دست بردارند و در معرض ادامه کفر هستند، ولی به هر جهت با توبه ماندگاری که به تدریج بدست می‌آورند به آنها خطاب می‌شود که «ادْخُلُوها بِسَلامٍ» و اذن دخول در بهشت به آنها داده شده و به بهشت وارد می‌گردند.